Mâm ngũ quả ngày Tết gồm những loại quả nào và cách sắp xếp

Tết đến, xuân về, mâm ngũ quả với những màu sắc tươi tắn, hương thơm dịu nhẹ, không chỉ mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc mà còn tô điểm thêm cho không gian thờ cúng, tạo nên vẻ đẹp trang trọng và ấm cúng.

Việc lựa chọn 5 loại quả cho mâm ngũ quả không chỉ đơn thuần là vấn đề thẩm mỹ mà còn phản ánh nét đẹp văn hóa đa dạng của từng vùng miền. Mỗi loại quả, với hình dáng, màu sắc và hương vị đặc trưng, đều mang một ý nghĩa sâu sắc, gửi gắm những mong ước tốt đẹp. 

Vậy mâm ngũ quả mỗi miền gồm những quả gì và ý nghĩa của nó là gì, cách chưng ra sao? Hãy cùng Trường Phúc tìm hiểu nhé!

 

1.Mâm ngũ quả là gì?

Mâm ngũ quả là một mâm trái cây được bày trí trang trọng trên bàn thờ gia tiên vào dịp Tết Nguyên Đán. Tên gọi “ngũ quả” có nghĩa là năm loại quả, tuy nhiên, số lượng loại quả trong mâm không nhất thiết phải là năm. Những loại trái cây này thường để thể hiện ước nguyện của gia chủ thông qua tên gọi và màu sắc cũng như cách sắp xếp chúng.

 

 

Ngày nay, khi bày biện mâm ngũ quả cho ngày Tết đã mang nhiều ý nghĩa cho trang trí không chứ không chỉ mang ý nghĩa tâm linh như phong tục ngày xưa.

 

2. Ý nghĩa của mâm ngũ quả

Việc bày mâm ngũ quả với 5 loại trái cây khác nhau có nguồn gốc từ kinh Vu Lan Bồn, nơi trái cây ngũ sắc tượng trưng cho ngũ căn của con người.

Và đối với người Việt chúng ta, con số 5 tượng trưng cho mong muốn được ngũ phúc lâm môn:

• Phú: Giàu có, nhiều của cải
• Quý: Phẩm chất sang trọng
• Thọ: Sống lâu trăm tuổi
• Khang: Có nhiều sức khỏe
• Ninh: Cuộc sống bình an

Còn trong Phật Giáo, 5 màu sắc của mâm ngũ quả tượng trưng cho “ngũ thiện căn” là tín căn (lòng tin), tấn căn (ý chí kiên trì), niệm căn (ghi nhớ), định căn (tâm không loạn), huệ căn (sáng suốt).

Ngoài ra, mỗi vùng miền còn có một cách bày mâm ngũ quả riêng, mang đậm dấu ấn văn hóa đặc trưng. Hãy cùng khám phá mâm ngũ quả của các vùng miền nhé!

 

Mâm ngũ quả miền Bắc

Đối với người dân miền Bắc, một mâm ngũ quả đẹp, đúng chuẩn thường có sự kết hợp hài hòa giữa màu sắc và hình dáng của các loại quả, mang ý nghĩa cầu mong năm mới sung túc, đủ đầy và đảm bảo đúng theo Ngũ hành:

• Kim – màu trắng
• Mộc – màu xanh lá
• Thủy – màu đen
• Hỏa – màu đỏ
• Thổ –  màu vàng

Các loại quả phổ biến thường xuất hiện trong mâm ngũ quả miền Bắc là chuối, bưởi, đào, hồng, quýt, phật thủ, ớt, dứa với ý nghĩa từng loại quả như sau: 

• Chuối: Chuối trong mâm ngũ quả được bày theo nải, phải là chuối xanh, tượng trưng cho sự đoàn kết, sum họp gia đình.
• Bưởi: Màu vàng biểu tượng cho sự may mắn, giàu sang. Cũng có một số gia đình thay bưởi bằng quả phật thủ (tác dụng lưu giữ thần, Phật và gia tiên lưu lại trong nhà lâu hơn để phù hộ cho gia chủ)
• Đào: Mang ý nghĩa về sự thăng tiến, may mắn.
• Quýt, ớt, hồng: Được tô điểm xung quanh mâm ngũ quả vì có màu đỏ, vàng rực rỡ, vô cùng đẹp mắt – biểu tượng cho sự may mắn, thành đạt.

 

 

Người miền Bắc thường bày mâm ngũ quả kiểu truyền thống là đặt nải chuối xanh ở dưới cùng để đỡ lấy toàn bộ các loại quả còn lại, chính giữa đặt bưởi, phật thủ hoặc là mãng cầu, các loại quả khác nhau đào, hồng, quýt, táo thì đặt ở xung quanh, ở chỗ trống thì có thể xen kẽ ớt, quất.

 

Mâm ngũ quả miền Trung

Mảnh đất miền Trung thường gặp bão lũ, hạn hán và nhiều thiên tai nên các loại trái cây không được phong phú như nhiều nơi khác. Do đó, mâm ngũ quả của người miền Trung rất đơn giản, không câu nệ hình thức, có gì cúng nấy, miễn thành tâm là được với sự kết hợp giữa các loại quả đặc sản của vùng miền, mang đậm hương vị quê hương.

Các loại quả phổ biến thường xuất hiện trong mâm ngũ quả miền Trung là Cam, quýt, dừa, thanh long, đu đủ, xoài với ý nghĩa của từng loại quả như sau:

• Cam – tượng trưng cho sự thành đạt
• Dừa – có nghĩa không thiếu, chuối – có ý che chở, sự sung túc, đùm bọc và gắn kết
• Xoài – cầu mong cho việc tiêu xài vừa đủ
• Đu đủ – thịnh vượng, đủ đầy
• Quýt – mang lại sự thành công, thành đạt trong năm mới
• Thanh long – ngụ ý rồng mây gặp hội, dứa, mãng cầu, sung, dưa hấu… 

 

Mâm ngũ quả miền Nam

Người miền Nam bày mâm ngũ quả theo mong muốn “cầu sung vừa đủ xài” nên các loại quả thường được chọn là mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài với ý nghĩa từng lại quả như sau:

• Mãng cầu: Cầu mong mọi điều như ý.
• Sung: Cầu mong sự sung túc, đầy đủ.
• Dừa: Ý chỉ cuộc sống đủ đầy, không thiếu thốn.
• Đu đủ: Mang đến một năm mới được đầy đủ, thịnh vượng.
• Xoài: Cầu mong cho tiêu xài không thiếu thốn.

 

Bên cạnh đó, người miền Nam không thờ cúng một số loại trái cây có cách phát âm mang ý nghĩa không tốt như chuối (Chúi nhủi, làm ăn không phất lên được), lê (lê lết, đổ bể, dễ thất bại), cam, quýt (Quýt làm cam chịu),

Cách trang trí mâm ngũ quả miền Nam thông dụng nhất là đặt đu đủ, dừa, xoài lên mâm trước do có hình dáng to và khá nặng để đỡ các loại trái khác rồi sau đó mới lần lượt bày những loại quả còn lại lên. 

 

Những điều kiêng kỵ khi xếp mâm ngũ quả ngày Tết 

Khi trưng bày mâm ngũ quả, bạn nên lưu ý:

• Người miền Nam thường kiêng cúng táo, lê, chuối… vì theo họ đây là những loại quả mang ý nghĩa không tốt cho công danh sự nghiệp
• Không chọn những quả chín quá vì rất dễ hư hỏng – điềm không may trong năm mới
• Bạn cần chuẩn bị mâm ngũ quả trước đêm 30 Tết
• Không sử dụng trái cây giả trong mâm ngũ quả

Với những thông tin trên, CITA Group mong rằng bạn đã có thể hiểu thêm về cách bày trí cũng như ý nghĩa về mâm ngũ quả của từng vùng miền!

 

Bài viết bạn có thể tham khảo:

Cách lau dọn ban thờ ngày Tết và những lưu ý quan trọng

Vị trí và hướng đặt bàn thờ gia tiên hút tài lộc, vượng khí